بچه‌ها، بیاید روز ششم را با یکی از مهم‌ترین مهارت‌های بخش کودکان شروع کنیم: ارزیابی مشکلات گوارشی.
هر کودک با اسهال، استفراغ یا درد شکم ممکن است در عرض چند ساعت دچار کم‌آبی شدید شود، پس ارزیابی شما باید علمی، سریع و دقیق باشد.
همراه من انجامش می‌دهیم:

🔍 1) اول از همه ظاهر کودک را ارزیابی می‌کنیم

به صورت کودک نگاه کنید:

• بی‌حال است یا فعال؟
  
  

• چشم‌ها گود افتاده‌اند؟ 👀
  
  

• لب و دهان خشک‌اند؟ 👄
  
  

• گریه می‌کند اما اشک ندارد؟ 💧
  این‌ها نشانه‌های مهم دهیدراتاسیون هستند.
  
  

به یاد داشته باشید: در کودکان، علائم ظاهری بیشتر از حرف‌زدن به شما اطلاعات می‌دهد.

🤢 2) برویم سراغ جزئیات گوارشی

✔ اسهال

وقتی از مادر سؤال می‌پرسید یا پوشک را بررسی می‌کنید:

• قوام مدفوع را نگاه کنید (آبکی؟ موکوسی؟ خونی؟)
  
  

• رنگ را یادداشت کنید
  
  

• بوی شدید یا غیرطبیعی داشته باشد مهم است
  
  

• تعداد دفعات را بپرسید و یادداشت کنید
  
  

✔ استفراغ

• چند بار؟
  
  

• قبل غذا؟ بعد غذا؟
  
  

• اگر صفراوی (سبز) باشد → فوراً گزارش کنید
  
  

• اگر رگه‌های خون دارد → خطرناک
  
  

✔ درد شکم

• کودک محل درد را نشان می‌دهد؟
  
  

• آیا با لمس گریه می‌کند؟
  
  

• شکم نرم است یا سفت و متسع؟
  
  

یادتان باشد: در کودکان شکم سفت همیشه باید برای شما هشدار باشد.

👋 3) معاینه شکم را اصولی و بدون ترساندن کودک انجام می‌دهیم

اول شکم را نگاه کنید (Inspection):

• شکل طبیعی دارد؟
  
  

• حرکات روده‌ای دیده می‌شود؟
  
  

• اسکار یا برجستگی غیرطبیعی؟
  
  

بعد گوش‌دادن (Auscultation):

• صداهای روده‌ای زیاد؟ کم؟ یا غایب؟
  
  

• صداهای غایب → احتمال انسداد
  
  

در آخر لمس (Palpation):

• آرام دستتان را روی شکم بگذارید
  
  

• واکنش کودک خیلی مهم است؛ اگر کنار زد، سفت شد، گریه کرد → محل درد را پیدا کرده‌اید
  
  

🚨 4) علائم خطر را باید مثل یک چراغ قرمز ببینید

اگر این‌ها را دیدید، درجا به من گزارش می‌دهید:

• خشکی شدید دهان
  
  

• نبودن اشک هنگام گریه
  
  

• خواب‌آلودگی غیرعادی
  
  

• فرورفتگی چشم‌ها
  
  

• کاهش شدید دفع ادرار
  
  

• تب بالا همراه با بی‌قراری شدید
  
  

این‌ها علائم دهیدراتاسیون متوسط تا شدید هستند.

🩺 5) علائم حیاتی را حتماً ثبت می‌کنیم

در مشکلات گوارشی:

• تاکی‌کاردی → کم‌آبی
  
  

• افزایش RR → اسیدوز
  
  

• تب بالا → عفونت
  
  

• فشارخون پایین → علامت بسیار دیررس و خطرناک
  
  

نکات را دقیق ثبت کنید؛ این اطلاعات برای پزشک حیاتی است.

🎯 هدف این بازه:

تشخیص سریع کم‌آبی و مشکلات خطرناک گوارشی قبل از اینکه دیر شود.

🟦 سناریو آموزشی — مینیمم ۵ دقیقه کار بالینی

کودکی ۲ ساله را به بخش می‌آورند. مادر می‌گوید:
«از دیشب چهار بار اسهال شده، یک بار هم استفراغ کرده، امروز یک‌جورایی بی‌حال شده.»

وظیفه شما:
بدون کمک مربی، مراحل زیر را انجام دهید و در برگه تمرین ثبت کنید:

1. وضعیت هوشیاری و ظاهر کودک را ارزیابی کنید (چشم‌ها، دهان، پوست).
   
   

2. تعداد دفعات اسهال و استفراغ را از مادر بپرسید و یادداشت کنید.
   
   

3. پوشک آخر را بررسی کنید و قوام/رنگ/بو را توصیف نمایید.
   
   

4. شکم را با چهار مرحله استاندارد معاینه کنید (دیداری، گوش‌دادن، لمس سطحی، لمس عمیق).
   
   

5. علائم خطر را جست‌وجو کنید.
   
   

6. V/S را اندازه بگیرید و تحلیل کنید که چه چیزی نشان‌دهنده کم‌آبی است.
   
   

7. در پایان، جمع‌بندی کوتاه بنویسید:
   
   

   • «کودک دهیدراتاسیون خفیف/متوسط/شدید دارد؟ چرا؟»
     
     

در پایان بازه، مربی برگه شما را چک و اصلاح می‌کند.

بچه‌ها، در مشکلات گوارشی، I/O مهم‌ترین شاخص زندگی کودک است.
اگر بدانید کودک چقدر مایع دریافت کرده و چقدر از دست داده، نصف مسیر تشخیص کم‌آبی را رفته‌اید.
پس الان می‌خواهم این مهارت را از صفر تا صد به‌صورت عملی با هم مرور کنیم.

💧 1) جمع‌آوری I/O در دو بازه: ۶ ساعته و ۲۴ ساعته

دو نوع ثبت داریم:

✔ I/O شش‌ساعته

برای ارزیابی سریع وضعیت مایع کودک، مخصوصاً در اسهال و استفراغ.

✔ I/O بیست‌وچهارساعته

برای تحلیل دقیق روند کم‌آبی یا Overhydration
(بویژه در کودکان بستری و دریافت‌کننده سرم).

هر دو باید دقیق، با ساعت ثبت شوند.

🍼 2) اندازه‌گیری ادرار — دقیق، علمی و بدون خطا

📌 در کودکان مختلف چطور ادرار اندازه بگیریم؟

• نوزاد و نوپا:
  → از کیسه ادراری اطفال استفاده کنید.
  بعد از جمع‌آوری، حجم را داخل سیلندر مدرج بخوانید.
  
  

• کودک بزرگ‌تر:
  → داخل لگن یا ظرف اندازه‌گیری شده ادرار کند.
  
  

یادتان باشد:
هر قطره مهم است، چون کودک ذخیره مایع کمی دارد.

🤢 3) ثبت حجم و دفعات استفراغ

• حجم را با ظرف اندازه‌گیری کنید یا اگر ممکن نبود، تقریبی علمی بنویسید (کم، متوسط، زیاد).
  
  

• زمان هر اپیزود را بنویسید.
  
  

• ظاهر استفراغ مهم است:
  
  

  • شیر curdled؟
    
    

  • صفراوی (سبز)؟
    
    

  • خونی؟
    
    

این اطلاعات مسیر تشخیص را کاملاً تغییر می‌دهد.

💩 4) بررسی اسهال — فقط تعداد نیست!

هر بار اسهال باید این موارد ثبت شود:

• قوام: آبکی / شل / موکوسی / خونی
  
  

• رنگ: زرد، سبز، خاکی، قرمز
  
  

• بو: طبیعی یا شدید
  
  

• دفعات: هر بار ثبت شود
  
  

در کودکان، یک مدفوع آبکی زیاد گاهی معادل ۲–۳ دفع معمولی مایع از دست می‌دهد.

🚨 5) تشخیص درجات کم‌آبی — کاملاً واضح و قابل یادگیری

✔ Mild Dehydration (خفیف):

• کمی بی‌قراری
  
  

• دهان کمی خشک
  
  

• کاهش مختصر ادرار
  
  

✔ Moderate Dehydration (متوسط):

• چشم‌های گود
  
  

• اشک کم
  
  

• دهان خشک
  
  

• خواب‌آلودگی خفیف
  
  

• کاهش واضح دفع ادرار
  
  

✔ Severe Dehydration (شدید):

• بی‌حالی شدید
  
  

• پوست سرد و مرطوب
  
  

• نبض ضعیف
  
  

• عدم وجود اشک
  
  

• فشارخون پایین
  
  

• تنفس سریع
  
  

• پرخطر و نیازمند اقدام فوری
  
  

تشخیص شما از روی I/O و معاینه می‌تواند جان کودک را نجات دهد.

📋 6) تکمیل چک‌لیست I/O کودک

چک‌لیست باید شامل موارد زیر باشد:

• مقدار مایعات خوراکی
  
  

• مقدار مایعات وریدی
  
  

• حجم دقیق ادرار
  
  

• دفعات و حجم استفراغ
  
  

• دفعات و قوام اسهال
  
  

• مجموع مایعات دریافتی
  
  

• مجموع مایعات دفعی
  
  

• خالص I/O (Intake – Output)
  
  

این چک‌لیست باید قبل از پایان بازه کامل شود.

🎯 هدف:

جلوگیری از کم‌آبی، تشخیص سریع، و پایش دقیق وضعیت کودک.

کودک ۱۸ ماهه با اسهال و استفراغ از دیشب بستری شده است.
مادر می‌گوید:
«از صبح دو بار بالا آورده، سه بار هم اسهال شده… خیلی هم بی‌حال شده.»

وظیفه شما:
بدون کمک، فرم I/O شش‌ساعته را تکمیل کنید:

🔹 مرحله ۱

از مادر بپرسید:

• چند بار استفراغ؟
  
  

• هر بار تقریباً چقدر بود؟
  
  

• پوشک آخر چه شکلی بود؟
  
  

🔹 مرحله ۲

ادرار را در ظرف اندازه بگیرید.
اگر نداشت → از کیسه ادراری استفاده کنید.

🔹 مرحله ۳

دفعات اسهال را ثبت کنید و قوام و رنگ را توصیف کنید.

🔹 مرحله ۴

مجموع Intake و Output را حساب کنید و خالص I/O را بنویسید.

🔹 مرحله ۵

جمع‌بندی کنید:
«با توجه به ظاهر + I/O، کودک دچار کم‌آبی خفیف/متوسط/شدید است.»

در پایان بازه، مربی برگه شما را بررسی و اصلاح می‌کند.

بچه‌ها، در مشکلات گوارشی، تغذیه درست کودک مثل دارو اهمیت دارد.
هرگونه اشتباه تغذیه‌ای می‌تواند اسهال را بدتر کند، استفراغ را ادامه دهد، یا کم‌آبی را تشدید کند.
پس الان قدم‌به‌قدم یاد می‌گیریم که چه چیزی بدهیم، چقدر بدهیم، و چه چیزهایی ممنوع است.

🍼 1) اصول طلایی هیدراتاسیون در کودکان — Child-Friendly Rehydration

✔ چه زمانی باید ORS شروع شود؟

به‌محض اینکه کودک دچار اسهال یا استفراغ شد، حتی اگر کم‌آبی خفیف باشد.

✔ مقدار ORS بر اساس وزن:

• ۲–۵ سال: هر بار اسهال → ۵۰–۱۰۰ ml
  
  

• کمتر از ۲ سال: هر بار اسهال → ۵۰ ml
  
  

• استفراغ مکرر: ORS را با حجم‌های خیلی کوچک بدهید:
  
  

✔ روش درست در کودکانی که استفراغ دارند:

• هر یک تا دو دقیقه → ۵ ml
  
  

• اگر مجدد بالا آورد → ۵–۱۰ دقیقه صبر کنید، دوباره با حجم کم شروع کنید.
  
  

• دادن یک لیوان کامل باعث تشدید استفراغ می‌شود.
  
  

🍼 2) تغذیه مناسب بر اساس سن

👶 نوزاد (تا ۱ سال)

• تغذیه اصلی: ادامه شیر مادر یا شیر خشک طبق معمول
  
  

• ORS فقط برای جبران مایع در کنار شیر
  
  

• قطع شیر مادر کاملاً ممنوع ❌
  
  

🚼 نوپا (۱ تا ۲ سال)

• مایعات شفاف: آب، ORS، چایِ بسیار کمرنگ
  
  

• سوپ رقیق (برنج + هویج)
  
  

• پوره سیب‌زمینی یا هویج
  
  

🧒 کودک خردسال (۳ تا ۶ سال)

• BRAT Diet (رژیم مخصوص مشکلات گوارشی)
  
  

  • B: Banana (موز خرد شده)
    
    

  • R: Rice (برنج سفید یا سوپ برنج)
    
    

  • A: Apple puree
    
    

  • T: Toast (تست خشک)
    
    

این رژیم سبک، قابل‌هضم، و ضداسهالی است.

🚫 3) غذاهای ممنوع که وضعیت کودک را بدتر می‌کنند

• نوشابه و آبمیوه صنعتی (قند بالا → تشدید اسهال)
  
  

• غذاهای چرب و سرخ‌کردنی
  
  

• لبنیات پرچرب
  
  

• شیر سرد
  
  

• سس‌ها، تنقلات، بیسکوئیت‌های چرب
  
  

• غذاهای خیلی شیرین
  
  

هیچ‌کدام از این‌ها در ۲۴ ساعت اول توصیه نمی‌شوند.

🤢 4) اقدامات حمایتی هنگام استفراغ

• پوزیشن نیمه‌نشسته (برای کاهش ریفلاکس)
  
  

• وعده‌های کوچک و متعدد
  
  

• شروع تغذیه ۳۰–۶۰ دقیقه بعد از آخرین استفراغ
  
  

• مایعات جزئی و مکرر
  
  

• پرهیز از هرگونه فشار غذایی
  
  

هدف ما این است:
کودک باید با حجم‌های کوچک به تغذیه بازگردد، نه با یک وعده کامل.

🎯 هدف:

بازگشت تدریجی تغذیه + پیشگیری از تشدید اسهال + جلوگیری از کم‌آبی.

کودک ۳ ساله با اسهال و دو بار استفراغ از صبح بستری شده است.
مادر می‌گوید:
«هر چیزی می‌خوره بالا میاره… دلم نمیاد چیزی ندم، گرسنه می‌شه.»

کودک در حال حاضر کمی بی‌حال است و چشم‌هایش کمی گود شده.

❓ سوالات تمرینی (دانشجو باید روی کاغذ پاسخ دهد)

🔹 ۱) این کودک در ۳۰ دقیقه آینده چه مقدار ORS باید دریافت کند؟

(حجم جزئی × تعداد دفعات → توضیح دهید)

🔹 ۲) آیا می‌توان به این کودک آبمیوه طبیعی داد؟ چرا؟

🔹 ۳) یک برنامه غذایی ۶ ساعته برای این کودک بنویسید (حجم + نوع غذا).

🔹 ۴) اگر کودک دوباره استفراغ کرد، چه تغییری در برنامه مایع‌دهی می‌دهید؟

🔹 ۵) سه غذای ممنوع در ۲۴ ساعت اول را نام ببرید و دلیل علمی ممنوعیت را توضیح دهید.

🔹 ۶) مادر می‌گوید «شیر سرد دوست دارد، بدهیم؟» پاسخ علمی شما چیست؟

🔹 ۷) چگونه به مادر توضیح می‌دهید که وعده‌های کوچک بهتر از یک وعده کامل است؟

بچه‌ها، یکی از مهم‌ترین وظایف شما در بخش کودکان، آموزش رژیم غذایی صحیح به والدین است.
۹۰٪ والدین نگرانند و نمی‌دانند در اسهال و استفراغ چی بدهند و چی ندهند.
پس الان یاد می‌گیریم چطور کاملاً حرفه‌ای، ولی ساده و قابل‌فهم، آموزش بدهیم.

🟧 ۱) کودک در اسهال چی بخورد؟

✔ مایعات مناسب

• ORS (محلولrehydration)
  
  

• آب
  
  

• چای بسیار کمرنگ
  
  

• سوپ برنج یا هویج
  
  

• پوره سیب‌زمینی یا هویج
  
  

• موز رسیده (ضداسهالی طبیعی)
  
  

نکته مهم:
مایعات باید خنکِ ملایم باشند، نه داغ نه خیلی سرد.

🟥 ۲) کودک چی نخورد؟ (ممنوع‌ها)

این موارد اسهال را بدتر می‌کنند:

• نوشابه و آبمیوه‌های صنعتی
  
  

• لبنیات پرچرب
  
  

• غذاهای چرب، سرخ‌کردنی
  
  

• سوسیس، کالباس، تنقلات
  
  

• شیر سرد
  
  

• غذاهای شیرین (فرنی شیرین، کیک، بیسکوئیت‌های چرب)
  
  

چرا؟
چربی و قند بالا → حرکت روده را افزایش می‌دهد.

🟦 ۳) چه زمانی باید ORS را جایگزین مایع کند؟

• هر بار اسهال → ۵۰–۱۰۰ ml
  
  

• هر بار استفراغ → ۵ ml هر دقیقه برای ۲۰ دقیقه
  
  

• علائم کم‌آبی → مصرف ORS باید افزایش یابد:
  
  

علائم کم‌آبی:

• چشم گود
  
  

• پوست خشک
  
  

• کاهش اشک
  
  

• بی‌حالی
  
  

• کاهش ادرار
  
  

🟩 ۴) بهترین غذاها برای بازگشت اشتها

• سوپ رقیق (برنج + هویج)
  
  

• پوره‌ها (سیب‌زمینی یا هویج)
  
  

• موز
  
  

• سیب رنده‌شده
  
  

• تست خشک
  
  

• برنج سفید
  
  

• ماست کم‌چرب (بعد از ۲۴ ساعت و فقط اگر کودک تحمل داشت)
  
  

🟨 ۵) قانون مهم: “مقدار کم + دفعات زیاد”

به مادر توضیح دهید:
«اگر زیاد بدهید، معده پر می‌شود و بچه دوباره بالا می‌آورد.
اگر کم‌کم بدهید، هم تحمل می‌کند هم آرام آرام بهبود پیدا می‌کند.»

مثال عملی برای والدین:

هر ۱۵–۲۰ دقیقه → ۲–۳ قاشق غذا
یا
هر ۱–۲ دقیقه → ۵ ml ORS

🟥 ۶) نشانه‌های خطر که نیاز به مراجعه اورژانس دارند

دانشجو باید دقیقاً به والدین بگوید:

• استفراغ مداوم یا استفراغ با رگه خونی
  
  

• عدم ادرار طی ۶–۸ ساعت
  
  

• بی‌حالی شدید
  
  

• تب بالاتر از ۳۸.۵ که پایین نمی‌آید
  
  

• اسهال خونی
  
  

• تشنج
  
  

• علائم کم‌آبی شدید (چشم گود، دهان خشک شدید، پوست سرد)
  
  

اگر این موارد دیده شد → بلافاصله به اورژانس مراجعه شود.

🟫 ۷) تنظیم رژیم غذایی ۲۴ ساعته مخصوص کودک بیمار

مثال رژیم برای کودک ۳ ساله:

• 07:30 → ۵۰ ml ORS
  
  

• 08:00 → سوپ رقیق
  
  

• 09:00 → موز
  
  

• 10:00 → ۵۰ ml ORS
  
  

• 12:00 → پوره سیب‌زمینی
  
  

• 14:00 → تست خشک + چای کمرنگ
  
  

• 16:00 → ۵۰ ml ORS
  
  

• 18:00 → سوپ برنج
  
  

این رژیم برای یک کودک در فاز حاد اسهال مناسب است.

کودک ۲ ساله با اسهال و استفراغ خفیف بستری است.
مادر نگران و می‌گوید:
«چیزی نمی‌خوره، من براش شیر سرد و آبمیوه گرفتم، شاید بهتر شه…»
کودک ۳ بار اسهال و ۱ بار استفراغ داشته.
نشانه‌های کم‌آبی: دهان خشک، اشک کم، کمی بی‌حالی.

❓ سوالات تمرینی که باید روی کاغذ پاسخ داده شود

1️⃣ چه غذاهایی امروز می‌تواند بخورد؟

(لیست + دلیل علمی)

2️⃣ چرا شیر سرد و آبمیوه ممنوع هستند؟

(توضیح فیزیولوژیک)

3️⃣ برنامه ۶ ساعته ORS برای این کودک چیست؟

(حجم + زمان‌بندی)

4️⃣ قانون «کم + زیاد» را چگونه به مادر توضیح می‌دهید؟

(یک جمله ساده و قابل‌فهم بنویس)

5️⃣ سه علامت خطر که باید فوراً به مادر بگویید چیست؟

(و چرا مهم است؟)

6️⃣ اگر کودک بیشتر از ۳ بار استفراغ کرد، برنامه هیدراتاسیون را چطور تغییر می‌دهید؟

7️⃣ یک رژیم غذایی ۲۴ ساعته برای این کودک طراحی کنید.

بچه‌ها، این نیم‌ساعت از مهم‌ترین بخش‌های کارآموزی شماست. در کودکان، کوچک‌ترین تغییر در حجم مایعات، تعداد اسهال، یا بی‌قراری می‌تواند سیگنال هشدار باشد.
اگر ثبت نکنید، یعنی درمان اشتباه می‌شود.
اگر ناقص ثبت کنید، یعنی تیم درمان نمی‌تواند تصمیم درستی بگیرد.

بنابراین در این بازه یاد می‌گیریم چطور یک پرونده‌ی کامل، دقیق و قابل‌استناد ثبت کنیم.

🟦 ۱) ثبت حجم و نوع مایعات دریافت‌شده

هنگام ثبت مایعات، همیشه این موارد را بنویسید:

• نوع مایع: ORS، آب، سوپ، شیر مادر، سرم
  
  

• حجم دقیق: ml (مثال: ORS — 50 ml)
  
  

• زمان دریافت
  
  

• آیا کودک تحمل کرده؟ یا بخشی را بالا آورده؟
  
  

نکته مهم:

برای کودکان دریافت مایع از راه دهان (PO) و از راه وریدی (IV) باید کاملاً جدا ثبت شود.

🟥 ۲) ثبت دفعات اسهال و استفراغ

در کودکان، تعداد دفعات بسیار مهم‌تر از حجم است.

• تعداد اسهال: ۳ بار؟ ۵ بار؟
  
  

• قوام: آبکی؟ لزج؟ مخاطی؟
  
  

• رنگ: زرد؟ سبز؟ خونی؟
  
  

• استفراغ: چند بار؟ چه زمانی؟ قبل یا بعد از غذا؟
  
  

هر مورد را با ساعت دقیق ثبت کنید.

🟩 ۳) ثبت میزان ادرار و رنگ آن

ادرار شاخص حیاتی کم‌آبی است.

• مقدار: در نوزاد با پَد یا کیسه ادراری
  
  

• رنگ: زرد روشن؟ زرد تیره؟ نارنجی؟
  
  

• بو: طبیعی یا تند؟
  
  

• دفعات: فاصله بین دفع‌ها چقدر است؟
  
  

ادرار کم + تیره = نشانه کم‌آبی.

🟨 ۴) ثبت واکنش کودک به تغذیه جدید

هر غذایی که به کودک داده می‌شود باید ثبت کنید:

• آیا اشتها دارد یا خیر؟
  
  

• آیا بعد از غذا بی‌قرار می‌شود؟
  
  

• آیا بعد از غذا اسهال افزایش یافت؟
  
  

• آیا غذا را نگه داشت یا بالا آورد؟
  
  

این بخش به پزشک کمک می‌کند رژیم غذایی را اصلاح کند.

🟧 ۵) ثبت تغییرات وزن (در صورت نیاز)

در کودکان کم‌آب، وزن هر ۱۲ تا ۲۴ ساعت باید چک شود.

• وزن را با ترازوهای مخصوص کودک ثبت کنید
  
  

• تغییر وزن ناگهانی = هشدار
  مثال:
  300 گرم کاهش = احتمال دهیدراتاسیون
  
  

🟥 ۶) ثبت تب و علائم حیاتی

علامت‌های حیاتی که باید ثبت شوند:

• درجه حرارت
  
  

• تعداد تنفس
  
  

• تعداد ضربان قلب
  
  

• Capillary refill
  
  

• وضعیت هوشیاری
  
  

همه را با ساعت دقیق مستند کنید.

🟦 ۷) ثبت آموزش‌های داده‌شده به والدین

هر آموزشی که به خانواده می‌دهید باید در پرونده بیاید:

• آموزش رژیم غذایی
  
  

• زمان‌بندی ORS
  
  

• نشانه‌های خطر
  
  

• روش جلوگیری از کم‌آبی
  
  

این ثبت، هم قانونی است هم بخشی از کیفیت درمان.

کودک ۴ ساله با اسهال و استفراغ بستری است.
در ۶ ساعت اخیر:

• ۳ بار اسهال آبکی
  
  

• ۱ بار استفراغ
  
  

• ۲۰۰ ml ORS دریافت کرده
  
  

• ۱ بار ادرار کم‌رنگ
  
  

• مادر می‌گوید بعد از پوره هویج کمی بی‌قرار شده
  
  

• V/S:
  
  

  • Temp: 38.2
    
    

  • PR: 118
    
    

  • RR: 26
    
    

  • CRT: 2.5 sec
    
    

❓ تمرین علمی

روی یک برگهٔ جداگانه بدون مراجعه به بیمار به این سؤالات پاسخ دهید:

1️⃣ حجم و نوع مایعات ۶ ساعته کودک را بنویسید.

(نوع — مقدار — زمان تقریبی)

2️⃣ وضعیت اسهال را چگونه ثبت می‌کنید؟

(قوام، دفعات، رنگ)

3️⃣ واکنش کودک به پوره هویج را چگونه تحلیل و ثبت می‌کنید؟

(علمی و کوتاه)

4️⃣ آیا علائم حیاتی نگران‌کننده‌اند؟ چرا؟

(PR، CRT، Temp را تحلیل کنید)

5️⃣ آیا وزن‌کشی در این کودک لازم است؟ دلیل علمی بنویسید.

6️⃣ سه نکته‌ای که باید در قسمت «آموزش به والدین» ثبت شود چیست؟

بچه‌ها، طراحی فرآیند پرستاری (Nursing Process) در کودکان با مشکلات گوارشی، یکی از مهارت‌هایی است که در تمام دوران کاری‌تان به آن نیاز دارید.
در این بازه یاد می‌گیریم چطور یک تشخیص پرستاری صحیح بنویسیم، اهداف قابل‌اندازه‌گیری تعیین کنیم، مداخلات ایمن انتخاب کنیم، و برای هر مداخله دلیل علمی ارائه دهیم.

🟦 ۱) نوشتن مشکل اصلی (Diagnosis)

برای کودکان با مشکلات گوارشی، تشخیص‌های پرستاری رایج و استاندارد عبارت‌اند از:

1️⃣ Deficient Fluid Volume related to excessive losses

کم‌آبی مرتبط با دفع بیش از حد

2️⃣ Diarrhea related to gastrointestinal infection

اسهال حاد مرتبط با عفونت گوارشی

3️⃣ Nausea/Vomiting related to gastric irritation

تهوع و استفراغ مرتبط با تحریک معده

4️⃣ Acute Pain related to abdominal cramping

درد شکم مرتبط با اسپاسم و التهاب

دانشجو باید یک یا دو تشخیص غالب را انتخاب کند و روی آن‌ها فرآیند را طراحی کند.

🟩 ۲) تعیین اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت (Goals)

🎯 اهداف کوتاه‌مدت (تا پایان شیفت):

• کودک حداقل ۱۰–۵ ml/kg/h دیورز داشته باشد.
  
  

• تعداد دفعات استفراغ کاهش یابد.
  
  

• قوام و دفعات اسهال کمتر شود.
  
  

• کودک مایعات دهانی را تحمل کند.
  
  

• سطح هوشیاری پایدار بماند.
  
  

🎯 اهداف بلندمدت (۲۴–۴۸ ساعت):

• وضعیت هیدراتاسیون کودک به حد طبیعی برسد.
  
  

• اشتهای کودک به‌تدریج برگردد.
  
  

• علائم کم‌آبی (خشکی دهان، اشک، چشم گود) رفع شود.
  
  

• خانواده روش صحیح مراقبت در منزل را یاد گرفته باشند.
  
  

🟥 ۳) مداخلات (Interventions) — کاملاً قابل اجرا و مرحله‌به‌مرحله

✔ پایش مایعات (I/O Monitoring)

• ثبت دقیق ورودی‌ها: ORS، آب، شیر مادر
  
  

• ثبت تمام خروجی‌ها: اسهال، استفراغ، ادرار
  
  

• پایش در فاصله‌های ۳ تا ۶ ساعته
  
  

✔ اجرای ORS

• ۵ ml هر ۲–۱ دقیقه
  
  

• بعد از هر اسهال: ۵۰–۱۰۰ ml
  
  

• بعد از استفراغ: ۵ ml هر دقیقه برای ۲۰ دقیقه
  
  

✔ پوزیشن مناسب

• نیمه نشسته جهت کاهش استفراغ
  
  

• پهلو خواباندن برای جلوگیری از آسپیراسیون
  
  

• پوزیشن راحت برای درد شکم
  
  

✔ تغذیه مرحله‌ای

• مایعات رقیق → سوپ رقیق → پوره → غذای نرم
  
  

• اجتناب از لبنیات پرچرب، نوشابه، غذاهای چرب
  
  

✔ کنترل تب

• استامینوفن بر اساس وزن
  
  

• کمپرس ولرم
  
  

• بررسی علت تب
  
  

🟦 ۴) نوشتن دلیل علمی (Rationale) — ساده، علمی و کوتاه

دانشجو باید زیر هر مداخله دلیل علمی بنویسد. نمونه‌ها:

✔ پایش I/O

چرا؟
برای پیشگیری از کم‌آبی و ارزیابی پاسخ کودک به درمان.

✔ ORS

چرا؟
جایگزینی الکترولیت‌ها و جلوگیری از افزایش کم‌آبی.

✔ پوزیشن مناسب

چرا؟
کاهش رفلاکس و جلوگیری از آسپیراسیون در استفراغ.

✔ تغذیه مرحله‌ای

چرا؟
به دستگاه گوارش فرصت ریکاوری می‌دهد و از تحریک بیشتر روده جلوگیری می‌کند.

✔ کنترل تب

چرا؟
تب نیاز مایعات را افزایش می‌دهد و کم‌آبی را تشدید می‌کند.

🟫 ۵) دریافت بازخورد از مربی

در پایان، دانشجو فرآیند پرستاری خود را تحویل می‌دهد و مربی:

• تشخیص‌ها را اصلاح می‌کند
  
  

• اهداف را قابل‌اندازه‌گیری‌تر می‌کند
  
  

• مداخلات غلط یا ناقص را اصلاح می‌کند
  
  

• دلایل علمی را بررسی می‌کند
  
  

• نقاط قوت و ضعف را می‌گوید

کودک ۳ ساله با اسهال ۴ بار و استفراغ ۲ بار در ۸ ساعت گذشته بستری است.
نشانه‌های کم‌آبی خفیف دارد (لب خشک، اشک کم، کمی بی‌حالی).
یک بار ۳۰ ml ORS خورده و ۱۰ ml آن را بالا آورده.
تب: 38.3
V/S:

• RR: 30
  
  

• PR: 120
  
  

• CRT: 2 sec
  
  

❓ تمرین شما (بدون مراجعه به بیمار):

بر روی یک صفحه جداگانه این موارد را بنویسید:

1️⃣ دو تشخیص پرستاری مناسب برای این کودک چیست؟ (با ترجمه فارسی)

2️⃣ یک هدف کوتاه‌مدت و یک هدف بلندمدت بنویسید.

3️⃣ سه مداخله کاملاً قابل اجرا برای این کودک طراحی کنید.

4️⃣ برای هر مداخله، یک دلیل علمی (Rationale) بنویسید.

5️⃣ اگر کودک ORS را تحمل نکند، مرحله بعدی درمان چیست؟

6️⃣ چگونه به والدین توضیح می‌دهید که چرا نباید غذاهای چرب بدهند؟