بچه‌ها، امروز یکی از مهم‌ترین مهارت‌های کنترل عفونت را تمرین می‌کنیم؛
مهارتی که اگر درست انجام نشود، کل بخش را در معرض خطر قرار می‌دهد.

یادتان باشد:
🔴 در اطفال، میکروب‌ها سریع‌تر منتقل می‌شوند.
🔴 هر تماس کوچک شما، می‌تواند شروع یک HAIs باشد.
بنابراین شست‌وشوی دست، فقط یک کار روتین نیست—یک اقدام نجات‌دهنده است.

🔷 ۱) پنج موقعیت ضروری شست‌وشوی دست (WHO 5 Moments)

۱. قبل از تماس با کودک

برای جلوگیری از انتقال میکروب‌هایی که از بیرون آوردید.

۲. قبل از انجام اقدامات تمیز یا تهاجمی

مثل: ساکشن، وصل سرم، انجام NG، پانسمان.

۳. بعد از تماس با مایعات بدن

حتی اگر دستکش پوشیده‌اید.
دستکش جای شست‌وشو را نمی‌گیرد.

۴. بعد از تماس با کودک

حتی کودک ظاهراً تمیز باشد.

۵. بعد از تماس با محیط اطراف کودک

پتو، تخت، اسباب‌بازی، پالس‌اکسی‌متر، دماسنج—همه آلوده‌اند.

🔷 ۲) تکنیک صحیح هندراب (۲۰–۳۰ ثانیه)

برای مواقع معمولی بخش.

شامل:

• کف دو دست
  
  

• پشت دست‌ها
  
  

• بین انگشتان
  
  

• انگشت شست
  
  

• نوک انگشتان
  
  

• دور مچ
  
  

❗ شایع‌ترین نقاط فراموش‌شونده:
بین انگشتان + انگشت شست + نوک انگشتان.

🔷 ۳) تکنیک هندواش (۴۰–۶۰ ثانیه)

برای وقتی دست visibly dirty باشد یا بعد از تماس با مایعات بدن.

• خیس‌کردن دست
  
  

• زدن صابون
  
  

• ماساژ ۶ مرحله‌ای
  
  

• شست‌وشو
  
  

• خشک‌کردن صحیح
  
  

• بستن شیر با دستمال
  
  

🎯 هدف آموزشی

دانشجو بعد از این جلسه باید بتواند بدون نگاه کردن به پوسترها، ۵ موقعیت و ۶ مرحله شست‌وشوی دست را دقیق انجام دهد.

من یک کیس فرضی به شما می‌دهم.
شما فقط بر اساس همین متن باید تصمیم بگیرید در هر مرحله، شست‌وشوی دست لازم هست یا نه؟
و اگر لازم هست، هندراب یا هندواش؟

سناریو: کودک ۳ ساله با تب و URI

شما وارد اتاق می‌شوید و کارهای زیر را انجام می‌دهید:

1. پرده کنار تخت را کنار می‌زنید.
   
   

2. نبض و تنفس کودک را اندازه می‌گیرید.
   
   

3. با گوشی، قفسه سینه کودک را سمع می‌کنید.
   
   

4. مادر کودک از شما می‌خواهد سرم را هم چک کنید.
   
   

5. کودک به سرفه می‌افتد و کمی ترشحات دهان بیرون می‌ریزد؛ شما دستمال به او می‌دهید.
   
   

6. پالس‌اکسی‌متر را از انگشت کودک جدا می‌کنید.
   
   

7. می‌خواهید بروید از کانتر، داروی تب‌بُر را بیاورید.
   
   

❓ سؤال‌های تمرین:

۱) در کدام مراحل حتماً باید شست‌وشوی دست انجام شود؟
۲) در هر مرحله، هندراب کافی است یا هندواش لازم است؟ چرا؟
۳) اگر در مرحله ۵ دستتان آلوده شد اما عجله داشتید برای داروی تب‌بُر—چه کار می‌کنید؟
۴) ۳ نقطه از دست که احتمالاً در هندراب فراموش می‌کنید را نام ببرید.
۵) اگر دستکش دارید، آیا باز هم باید دست بشویید؟ در کدام مراحل؟
۶) اگر مادر کودک بپرسد «چرا این‌قدر دستت رو می‌شوری؟» شما چه پاسخی علمی و کوتاه خواهید داد؟

ببینید بچه‌ها، این بخش از مهم‌ترین بخش‌های کنترل عفونت است.
در بخش کودکان، یک سطح ساده از آلودگی می‌تواند باعث بیماری‌های شدید شود.
بنابراین شما نه‌تنها باید محیط را تمیز نگه دارید، بلکه باید علمی و استاندارد این کار را انجام دهید.

من دقیقاً همان چیزهایی را می‌گویم که پرستار حرفه‌ای باید روزانه انجام دهد.

🔷 ۱) تفکیک زباله‌ها — کار بسیار حساس در اطفال

🟥 زباله‌های عفونی

هر چیزی که با خون، ترشحات یا مایعات بدن کودک تماس داشته:

• گاز خون‌آلود
  
  

• پنبه بعد از تزریق
  
  

• ماسک آلوده
  
  

• پدهای تب‌سنجی
  
  

• دستکش آلوده
  
  

🟨 تیز و برنده (Sharps)

همه وسایل نوک‌تیز یا برش‌دهنده:

• سوزن
  
  

• اسکالپ
  
  

• آنژیوکت
  
  

• سرسوزن
  
  

• لارد
  
  

❗ این‌ها باید داخل Sharps Box بروند. نه داخل سطل معمولی، نه روی ترالی.

🟩 زباله معمولی

مثل دستمال خشک، بسته‌بندی دارو، کاغذ، گاز خشک.

🔷 ۲) قوانین Sharps Box — مهم‌ترین بخش ایمنی شما

• جعبه باید قرمز و ضد سوراخ باشد.
  
  

• نباید بیش از ۳/۴ پر شود (خطر Needlestick).
  
  

• هیچ‌وقت سوزن را با دست "نَکَنید".
  
  

• هرگز سوزن را دوباره Cap نکنید (خطرناک‌ترین اشتباه دانشجویان).
  
  

• Sharps را همان لحظه دفع کنید، نه بعداً.
  
  

🔷 ۳) جمع‌آوری و دفع زباله‌های عفونی

• گازها و پدهای خونی → کیسه زرد
  
  

• دستکش آلوده → کیسه زرد
  
  

• سرنگ استفاده شده ولی بدون سوزن → کیسه زرد
  
  

• لباس یا پارچه آلوده → کیسه زرد (با برچسب عفونی)
  
  

❗ اگر دستتان خونی شد:
هندواش کامل ۴۰–۶۰ ثانیه‌ای.

🔷 ۴) ضدعفونی محیط؛ مخصوص بخش کودکان

در بخش اطفال، خیلی از وسایل میان بیماران مشترک است، بنابراین:

• پالس‌اکسی‌متر بعد از هر بیمار ضدعفونی شود
  
  

• گوشی پزشکی = منبع انتقال عفونت → هر بار قبل و بعد از استفاده
  
  

• تخت و سایدریل‌ها
  
  

• دماسنج
  
  

• مانیتور
  
  

ضدعفونی باید با محلول تأییدشده بخش (هیپوکلریت/الکل/سرفیس‌ویر) انجام شود.

🎯 هدف آموزشی

"ایمنی سه‌جانبه": کودک + والدین + پرسنل

در این تمرین، من یک روز کاری فرضی را برای شما تعریف می‌کنم.
وظیفه شما این است که بگویید:

✔ زباله باید در کدام دسته قرار گیرد؟
✔ داخل چه سطلی انداخته شود؟
✔ آیا نیاز به ضدعفونی دارید یا نه؟
✔ اگر نیاز است، چه چیزی را باید ضدعفونی کنید و با چه منطقی؟

سناریوی فرضی:

شما در بخش کودکان هستید و طی ۳۰ دقیقه، موارد زیر برایتان پیش می‌آید:

1. یک پالس‌اکسی‌متر را از دست یک کودک با URI جدا می‌کنید.
   
   

2. مادر کودک به شما یک گاز خون‌آلود از پانسمان قبلی می‌دهد.
   
   

3. یک آنژیوکت استفاده‌شده روی تخت می‌بینید.
   
   

4. یک سرنگ ۵ سی‌سی بدون سوزن در کیسه وسایل کودک قرار دارد.
   
   

5. هنگام کمک به کودک، یک قطره کوچک استفراغ روی دستکش شما می‌ریزد.
   
   

6. یک بسته خالی سرم در سینی تزریقات قرار دارد.
   
   

7. گوشی پزشکی را از اتاق به اتاق دیگر می‌برید.
   
   

سؤال‌های تمرینی:

۱) هر مورد را در کدام سطل باید بیندازید؟

• عفونی؟
  
  

• Sharps؟
  
  

• معمولی؟
  
  

۲) کدام موارد نیاز به ضدعفونی دارند؟
۳) در موارد ۱، ۵ و ۷ دقیقاً چه نوع ضدعفونی لازم است؟
۴) در مورد ۳ (آنژیوکت استفاده‌شده) اگر روی تخت مانده باشد، چه خطری وجود دارد؟
۵) اگر Sharps Box تا لبه پر شده باشد، چه اقدامی باید انجام دهید؟
۶) مادر کودک می‌پرسد «چرا این‌قدر سخت می‌گیرید؟»
— چگونه یک جمله علمی و ساده پاسخ می‌دهید؟

بچه‌ها، در این بازه یکی از مهم‌ترین مهارت‌های پرستاری را یاد می‌گیرید:
چطور به خانواده‌ها آموزش دهید که خودشان بخشی از تیم کنترل عفونت شوند.

خانواده‌ها در بخش کودکان بیشترین تماس را با کودک دارند، بنابراین اگر آموزش صحیح نبینند، حتی بهترین مراقبت‌های پرستاری هم کافی نخواهد بود.

در آموزش به خانواده باید سه اصل را همیشه رعایت کنید:

۱) ساده بگو، علمی بگو، ترس ایجاد نکن

نه باید خانواده را بترسانید
نه باید پیچیده حرف بزنید
جمله‌بندی‌ها باید کوتاه، دقیق و قابل اجرا باشند.

🔶 ۱) اهمیت شست‌وشوی دست — اولین و موثرترین سد دفاعی

به خانواده بگویید:

• قبل از لمس کودک دست‌هایشان را بشویند
  
  

• بعد از عوض کردن پوشک
  
  

• بعد از رفتن به سرویس بهداشتی
  
  

• بعد از سرفه و عطسه
  
  

• قبل از غذا دادن به کودک
  
  

✨ توضیح علمی کوتاه:
«اکثر عفونت‌ها از طریق دست منتقل می‌شود. شست‌وشوی دست یعنی محافظت از کودک.»

🔶 ۲) جلوگیری از ورود همراهان زیاد به اتاق

توضیح شما باید کاملاً محترمانه باشد:

• «هر نفر بیشتر = یک منبع آلودگی بیشتر.»
  
  

• «اتاق شلوغ یعنی تبادل میکروب بیشتر.»
  
  

• «بچه‌ها سیستم دفاعی ضعیف‌تری دارند.»
  
  

نکته مهم:
همیشه جمله‌ را با محافظت از فرزندتان شروع کنید، نه قانون یا ممنوعیت.

🔶 ۳) ممنوعیت آوردن مواد غذایی بیرونی 🥤🍟❌

دلایل علمی و ساده:

• غذاهای بیرونی با دست‌های غیرتمیز آماده شده‌اند
  
  

• ریسک عفونت گوارشی و تنفسی را بالا می‌برند
  
  

• ممکن است با داروها یا شرایط بالینی کودک سازگار نباشند
  
  

جمله پیشنهادی:
«غذاهای بیرون ممکن است برای بچه‌ای که سیستم ایمنی ضعیف دارد خطرناک باشد؛ چون آلودگی و میکروب را به تخت او می‌آورد.»

🔶 ۴) عدم استفاده مشترک از وسایل شخصی کودک

• لیوان
  
  

• قاشق
  
  

• پتوی کودک
  
  

• پستانک
  
  

• اسباب‌بازی‌ها
  
  

همه این‌ها می‌توانند وسیله انتقال عفونت باشند.

راه‌حل:
«هر کودک وسیله خودش را داشته باشد.»

🔶 ۵) اهمیت ماسک و Etiquette سرفه/عطسه

به خانواده بگویید:

• هنگام سرفه ماسک بزنند
  
  

• صورت کودک را مستقیم روبه‌روی خود قرار ندهند
  
  

• دستمال آلوده را سریع دور بریزند
  
  

• اگر سرماخورده‌اند فاصله بیشتری حفظ کنند
  
  

⭐ چطور آموزش دهید؟ (سبک گفتار مربی)

• با احترام
  
  

• بدون تحقیر
  
  

• بدون ترساندن
  
  

• با مثال‌های ساده
  
  

• با جملات کوتاه و قابل اجرا
  
  

• در حضور خود کودک (ایجاد اعتماد)
  
  

نمونه جمله مربی:
«ما با هم‌ همکاری می‌کنیم تا بچه‌تون زودتر خوب بشه. چندتا کار ساده هست که خیلی کمک می‌کنه…»

سناریو:
خانواده یک کودک ۲ ساله تازه وارد بخش شده‌اند. شما مسئول آموزش اولیه کنترل عفونت هستید.

اتفاقات زیر رخ می‌دهد:

۱) مادر کودک با دست‌های نشسته به کودک آب می‌دهد.
2) پدر کودک بدون ماسک وارد اتاق می‌شود.
3) یک مهمان (خاله کودک) غذای بیرون آورده و روی میز اتاق گذاشته است.
4) خواهر ۸ ساله کودک اسباب‌بازی خود را با کودک بیمار به اشتراک می‌گذارد.
5) مادر کودک از شما می‌پرسد: «این همه حساسیت برای چیه؟ مگه یه سرماخوردگی ساده نیست؟»

سؤالات تمرینی برای دانشجو:

۱️⃣ به هر کدام از رفتارهای خانواده چگونه پاسخ می‌دهید؟

• جمله دقیق و محترمانه شما چیست؟
  
  

• چطور آموزش می‌دهید بدون اینکه خانواده دلخور شود؟
  
  

۲️⃣ کدام موارد نیازمند اقدام فوری هستند؟ چرا؟

۳️⃣ برای مورد شماره ۵ چگونه یک پاسخ کوتاه، علمی و آرام‌دهنده می‌دهید؟

۴️⃣ چطور ارزش شست‌وشوی دست و استفاده از ماسک را برای خانواده توضیح می‌دهید؟

۵️⃣ اگر خانواده همکاری نکرد، قدم بعدی شما چیست؟

بچه‌ها، حالا می‌رسیم به مهم‌ترین بخش کل روز:
اجرای واقعی کنترل عفونت، دقیقاً همان‌طور که یک پرستار حرفه‌ای باید عمل کند.

این بخش اجرای کامل تمام چیزهایی است که از صبح یاد گرفتید. هر حرکت شما روی ایمنی کودک و خانواده تأثیر مستقیم دارد.

من در این نیم ساعت کنار شما هستم و هر مرحله را چک می‌کنیم.

🔶 ۱) شستن دست قبل و بعد از ورود به هر اتاق

وقتی می‌گوییم قبل و بعد یعنی:

• قبل از لمس کودک
  
  

• قبل از تنظیم سرم، دارو، و تجهیزات
  
  

• بعد از تماس با پوست، وسایل یا تخت
  
  

• بعد از تماس با مایعات بدن
  
  

نکته: کافی نیست ۲ ثانیه دستت را زیر آب بگیری—
باید ۴۰ تا ۶۰ ثانیه کامل شست‌وشو یا ۲۰-۳۰ ثانیه هندراب انجام دهید.

🔶 ۲) ضدعفونی گوشی پزشکی قبل از استفاده

گوشی پزشکی یکی از آلوده‌ترین وسایل بخش است.
بنابراین:

• قبل تماس با کودک → ضدعفونی
  
  

• بعد از تماس با کودک → ضدعفونی
  
  

محل‌های مهم: دیافراگم، بل، لوله‌ها، و دستگیره‌ها

🔶 ۳) تعویض دستکش طبق پروتکل

خیلی مهم است بدانید:

❌ دستکش جای شستن دست را نمی‌گیرد
❌ با یک دستکش نباید چند اتاق را ببینید
❌ دستکش آلوده ≠ ابزار حفاظت

✔ دستکش فقط وقتی نقش حفاظت دارد که درست استفاده شود.

🔶 ۴) رعایت ایزوله در بیماران عفونی

اگر کودک در یکی از این گروه‌ها باشد باید:

Contact

• گان
  
  

• دستکش
  
  

• وسایل اختصاصی
  
  

Droplet

• ماسک جراحی
  
  

• فاصله ۱ متری
  
  

Airborne

• N95
  
  

• اتاق ایزوله با فشار منفی (در حد امکان)
  
  

یادآوری:
نوع ایزوله را همیشه همان ابتدا از روی پرونده و علائم تشخیص دهید.

🔶 ۵) تنظیم پوزیشن کودک برای کاهش خطر آسپیراسیون

پوزیشن‌دهی صحیح خودش بخشی از کنترل عفونت است.
چون آسپیراسیون → پنومونی → عفونت جدی

سه پوزیشن اصلی:

• Semi-Fowler برای کودک تب‌دار یا تنفسی
  
  

• High-Fowler برای استفراغ و تهوع
  
  

• Sidelying برای کودکان با ریسک آسپیراسیون

سناریو:

شما وارد اتاق یک کودک ۳ ساله می‌شوید. از رفتار شما در ۵ دقیقه آینده، خانواده متوجه می‌شوند کنترل عفونت چقدر جدی است.

در اتاق اتفاقات زیر می‌افتد:

1. گوشی پزشکی شما در تمیزترین حالت نیست.
   
   

2. دستکش پوشیده‌اید، ولی از اتاق قبل.
   
   

3. پوزیشن کودک نیمه‌خوابیده و خطرناک است (احتمال آسپیراسیون).
   
   

4. مادر کودک کنار تخت نشسته و دست‌هایش را نشسته با کودک تماس دارد.
   
   

5. روی میز کودک ظرف غذای بیرون وجود دارد.
   
   

سؤالات تمرینی برای دانشجو:

۱️⃣ اولین اقدام شما چیست و چرا؟
(شستن دست؟ تعویض دستکش؟ اصلاح پوزیشن؟)

۲️⃣ برای هر یک از ۵ مورد بالا، چه اقدام درست و فوری انجام می‌دهید؟
— لطفاً دقیق توضیح دهید.

۳️⃣ چطور به خانواده به شکلی محترمانه می‌گویید که دست‌ها را بشویند؟
یک جمله مؤدبانه و بدون ایجاد ترس بنویسید.

۴️⃣ چطور وجود غذای بیرونی روی میز را مدیریت می‌کنید؟

۵️⃣ پوزیشن درست کودک در این سن و با این شرایط چیست؟ دلیل را توضیح دهید.

بچه‌ها، این بازه آخر روز سیزدهم یکی از مهم‌ترین مهارت‌های حرفه‌ای پرستاری را تمرین می‌کنیم:
ثبت اقدامات پیشگیرانه به‌صورت دقیق، قانونی و قابل استناد.

هر کاری که انجام می‌دهید—از شست‌وشوی دست گرفته تا آموزش خانواده—اگر ثبت نشود، در پرونده وجود خارجی ندارد و قابل ارزیابی، پیگیری یا دفاع نیست.

من به شما یاد می‌دهم که چطور یک ثبت حرفه‌ای، دقیق و قابل اتکا انجام دهید.

🔶 ۱) ثبت وضعیت ایزولاسیون

وقتی کودک در Contact / Droplet / Airborne است، باید در پرونده دقیقاً بنویسید:

• نوع ایزولاسیون
  
  

• علت (مثلاً: «به‌دلیل تب اسکارلت + گلودرد چرکی»)
  
  

• ساعت شروع
  
  

• وسایل مورد استفاده
  
  

ثبت نکردن ایزولاسیون = خطر برای کل بخش

🔶 ۲) ثبت آموزش‌های ارائه‌شده به والدین

هر آموزشی که می‌دهید باید در پرونده نوشته شود:

مثلاً:

• آموزش شست‌وشوی دست
  
  

• ممنوعیت آوردن غذای بیرون
  
  

• نحوه استفاده از ماسک
  
  

• نحوه ضدعفونی وسایل کودک
  
  

• توضیح درباره خطرات انتقال بیماری
  
  

نکته: جمله باید روشن، کوتاه و قابل خواندن باشد.

🔶 ۳) ثبت شست‌وشوی دست در Logbook

ثبت باید شامل موارد باشد:

• ساعت
  
  

• موقعیت (قبل/بعد تماس با کودک)
  
  

• نوع شست‌وشو (هندراب یا هندواش)
  
  

• رعایت ۵ موقعیت WHO
  
  

🔶 ۴) ثبت اقدامات ایمنی و ضدعفونی

این بخش معمولاً فراموش می‌شود!
اما شما باید حرفه‌ای باشید و ثبت کنید:

• ضدعفونی گوشی پزشکی
  
  

• تعویض دستکش
  
  

• ضدعفونی تخت
  
  

• ضدعفونی دستگاه‌های مشترک (پالس‌اکسی‌متر، ترمومتر، BP cuff)
  
  

• اجرای ایزوله
  
  

🔶 ۵) نوشتن یک Case Report کوتاه

Case Report امروز باید سه قسمت مهم داشته باشد:

🔹 ۱) کنترل عفونت انجام‌شده

مثلاً:

• شست‌وشوی دست
  
  

• آموزش خانواده
  
  

• ضدعفونی تجهیزات
  
  

• رعایت ایزوله
  
  

🔹 ۲) خطاهای احتمالی

مثلاً:

• تأخیر در تعویض دستکش
  
  

• عدم ضدعفونی گوشی
  
  

• ورود همراه اضافی
  
  

🔹 ۳) نقاط قابل بهبود

مثلاً:

• نیاز به آرام‌تر توضیح دادن
  
  

• یادآوری زمان‌های شست‌وشوی دست
  
  

• کنترل دقیق‌تر جریان همراهان
  
  

در پایان، من (مربی) تک‌تک ثبت‌های شما را می‌خوانم، اصلاح می‌کنم و بازخورد می‌دهم.

سناریو:

شما به اتاق کودکی وارد می‌شوید که مبتلا به گاستروآنتریت است.
مادر کودک کنار تخت ایستاده و نگران است.

در اتاق موارد زیر وجود دارد:

1. مادر کودک بدون ماسک و بدون شستن دست‌ها، مشغول غذا دادن است.
   
   

2. ظرف غذای بیرون کنار تخت قرار دارد.
   
   

3. مانیتور پالس‌اکسی‌متر توسط بیمار قبلی استفاده شده و هنوز ضدعفونی نشده.
   
   

4. کودک در وضعیت supine خوابیده و احتمال آسپیراسیون وجود دارد.
   
   

5. شما هنوز دست‌های خود را از اتاق قبلی نشسته‌اید.
   
   

سؤالات تمرینی:

۱️⃣ اولین اقدام صحیح چیست؟ چرا؟

۲️⃣ چه نوع ایزولاسیونی برای این کودک لازم است؟ دلیل؟

۳️⃣ در Logbook دقیقاً چه می‌نویسید؟ سه جمله بنویسید.

۴️⃣ برای مادر کودک یک جمله محترمانه، علمی و آرام برای شست‌وشوی دست‌ها بنویسید.

۵️⃣ سه اقدام ضدعفونی ضروری در این سناریو چیست؟

۶️⃣ پوزیشن درست برای کودک با استفراغ و تهوع چیست؟ دلیل؟

۷️⃣ ۳ خطای مهم کنترل عفونت را نام ببرید که اگر ثبت نشوند، ممکن است برای شما مشکل قانونی ایجاد کنند.